Wie wint de Boekenleeuw

en Boekenpauw?

Is het nog ver?

Voor Godons genomineerde prentenboek heb je beter geen hoogtevrees. Haar hoofdpersonage Leon wil op een mistige dag naar de top van een boom: "Hij wilde al zo lang de wolken en de vogels van dichtbij zien." En daar gaat hij, steeds hoger. Je ziet dappere Leon in alle mogelijke variaties klimmen en klauteren. Natuurlijk dondert hij op een gegeven moment ook bijna naar beneden. Op zijn moeizame pad komt hij een eekhoorn, een uiltje en een eend tegen; die laatste neemt in een verlaten vogelkastje even vakantie. Voor die drie guitige beestjes is er helemaal aan het eind een leuke bijrol weggelegd. En Leon? Ja, die haalt de verhoopte top, waar het uitzicht - of wat dacht u? - betoverend mooi is...

Heel bijzonder of gelaagd is het gegeven van dit prentenboek niet, en ook de tekst op zich (voor het eerst schreef Godon zelf) is niet meteen erg muzikaal of verrassend te noemen. In die zin is het des te opmerkelijker dat Godon ons toch de hele tijd bij de les houdt. Haar onmiskenbaar talent voor compositie, kleur en ritme moet daar allicht voor iets tussen zitten. Het lijnenspel van de takken vergroot ze gaandeweg ook uit, waardoor je meer meevoelt met Leon, voor wie er aan die boom maar geen eind lijkt te komen. De gelukzaligheid en rust die hem overvallen eens in de kruin, druipen dan ook van de bladzijden af: de hemel klaart helemaal op. Een kolfje naar de hand van Godon: haar zachte, dromerige palet leent zich perfect tot zulke heerlijke romantische scènes.

Is het nog ver? is een zachtaardige, zij het ook beetje brave interpretatie van 'de aanhouder wint' (of van 'the sky is the limit', al naar gelang). Maar het zijn vooral de consequent ingetogen sfeer en de picturale zintuiglijkheid die dit boek nominatiewaardig maken voor een Boekenpauw.

Ingrid Godon

Querido, 40 p., 14,95 euro, 4+

Hide text

Sommigen hebben het dubbele talent al vanaf het begin in de vingers om prentenboeken te kunnen schrijven en illustreren. Andere illustratoren komen pas later tot schrijven toe, na veel proberen en twijfelen. Ingrid Godon deed er heel lang over en leek er zich zelfs bij neer te leggen dat het er niet in zat: 'Schrijven is niet aan mij besteed' (De Morgen, 19.09.2007). Toch bleef ze flirten met het auteurschap, in verschillende gradaties: de door haar bedachte verhalen die André Sollie uitschreef (Wachten op matroos, 2001, De bus naar Hawaii, 2003); de twee woordloze kijkboeken Het feestenboek (2006) en Naar zee (2007) ? vol sterke beelden in een narratief verband; en niet te vergeten de peuterboekjes rond Bo, Nellie en Cezar die ze volledig zelf schreef. Maar nu ligt het er wel, een prentenboek volledig op haar eigen naam. Is het nog ver? is in vele opzichten een echt Godon-boek, maar ze puurde tekst en prenten wel heel erg uit.

Het verhaal speelt zich af in een boom. Leon en zijn (vermoedelijke want niet gespecifieerd) vrouw wonen tussen hoge bomen, op een donkere, gesloten plek. Leon verlangt er al lang naar om de wolken en vogels te zien en op een dag klimt hij in de hoogste boom. In de donkere openingsprent, waarin de vrouw de was ophangt, is er een lichte suggestie dat Leon ook wil ontsnappen aan de grauwe alledaagsheid. De sombere atmosfeer klaart meteen op wanneer Leon begint te klimmen, maar hij komt snel in een kluwen van takken terecht die hem ontmoedigen: 'Zou het ver zijn?', een vraag die hij opnieuw zal stellen wanneer hij achtereenvolgens een eekhoorn, uil en eend ontmoet. Leon zet stevig door, ook wanneer de wind hem wegblaast, en de vogels al weggetrokken blijken te zijn. Eenmaal boven geniet hij van de wolken, maar lang duurt zijn genot niet. Het is er stil en eenzaam. De volgende ochtend roept zijn vrouw hem aan en Leon nodigt haar uit naar boven te klimmen. Samen genieten ze van de wolken, met op een tak boven hen de uil, eekhoorn en eend al even gezellig samenzittend.

Je kunt dit boek als een tegenhanger beschouwen van Wachten op matroos (2001), het met een Gouden Griffel bekroonde boek over verlangen en samenzijn. Is het nog ver? vertelt een gelijkaardig verhaal, maar dan vanuit het standpunt van degene die wegtrekt. Leon wordt gedreven door het verlangen naar iets anders, iets groters en vrijers, maar vindt er geen volledige voldoening en beseft dat het geluk alleen maar blijft duren wanneer hij het deelt met zijn wederhelft. Tezelfdertijd heeft het gezin door Leons doorzettingsvermogen een nieuw uitzicht op de wereld verworven. Het is een verhaal waar Godon al lang mee bezig was, maar dat een tragische diepte gekregen heeft na persoonlijke drama's. Godon beschouwt het daarom als haar eigen verhaal: 'omdat het gaat over alleen zijn, vechten, delen. De uitgeverij vond daarom dat ik alleen het moest schrijven. Gelukkig was er niet veel tekst nodig: de beelden spreken voor zich' (Het Belang van Limburg, 16.10.2010).

De prenten zijn inderdaad sterk. De kale boom is volop aanwezig, in zijn lengte en hoogte (het lange, smalle formaat van het boek benadrukt de verticaliteit), in zijn verwarrende kluwen van takken waarin Leon een nietig figuurtje lijkt, in zijn naar de wolken reikende twijgen waartussen Leon het geluk vindt. De lucht evolueert subtiel van donker naar licht, van somber naar warm en kleurig. De nachtelijke scène treedt er weer wat somber en donker naar voren om Leons vereenzaming uit te drukken. Enkele kleine details, zoals de was die de vrouw uithangt of het vogelnestje dat te huur staat, vullen het verhaal aan. De personages zijn de typische gestileerde en bonkige Godon-figuren, waarvan de lichaamshouding hun emoties en intenties verraadt. De prenten zijn echter heel repetitief. Steeds weer die stammen en takken, met dan soms een ander element om het verhaal te ondersteunen. Net als bij Naar zee, het woordloze boek waarin Godon haar nostalgie naar vakantie aan de Belgische kust verwerkte, heb je het gevoel dat dit voor de auteur heel overtuigende beelden zijn, maar voor de lezer zijn ze dat veel minder. De uitgepuurde illustraties van een figuurtje in een hoge boom drukken wel het verlangen van Leon uit, maar drukken te weinig de achtergrond en noodzaak uit van het verhaal. In De bus naar Hawaii (2003), ook een verhaal over de soms gespannen relatie tussen verlangens en samenzijn, was Godon daar wel in geslaagd met sprekende beelden over de toenadering en verwijdering tussen Guus en Tine. In de laatste tien jaar evolueerde Godon in haar illustraties naar meer stilering en eenvoud, maar met Is het nog ver? lijkt ze een stap te ver te gaan.

De tekst kan dat tekort niet verhelpen, integendeel. Het verhaal wordt verteld in net geen driehonderd woorden, in korte beschrijvende zinnen en dialogen, met abrupte wendingen, nauwelijks achtergrond en uitweiding bij de personages, en vooral gebrek aan literaire taal. De magere tekst communiceert zo te weinig en lijkt louter functioneel om de beelden een plaats te geven. Omdat die prenten zelf te weinig aanreiken, ontstaat een kloof tussen tekst en beeld die verhindert dat dit prentenboek grond en diepgang krijgt. [Chris Bulcaen] Hide text

Leon wil de wolken en de vogels van dichtbij zien. Hij kan geen dag langer wachten, zoekt een lange ladder en klimt in de boom. Het is een lange tocht. Hij ontmoet een eekhoorn, en hoger een eend. Halverwege wordt hij verrast door een windstoot. Bijna valt hij. Hij zet moedig zijn weg voort. In paginagrote tekeningen, in prachtig intense en toch rustige kleuren, vertelt talent de illustrator/auteur het subtiele verhaal van afscheid nemen en opnieuw ontmoeten. De illustraties zijn duidelijk maar laten toch ruimte voor interpretatie. De tekst blijft bescheiden op de achtergrond. De beelden vertellen al genoeg. Met krijt, wasco en gekleurd papier schept de auteur een sterke gevoelswereld. Leons ontmoeting met de wolken is prachtig! Voor de jongsten is er het avontuur van het klimmen, de groteren zien ook de gevaren en de ontmoetingen. Volwassenen die dit boek voorlezen, zullen er misschien ook afscheid van een geliefde (overlijden) in herkennen, en de belofte van een weerzien, ooit. Vanaf ca. 4 jaar. Hide text

Op een dag besluit Leon hoog in een boom te klimmen; hij wil weten hoe het daarboven is. Zijn tocht naar de toppen is niet eenvoudig. Hij dreigt zijn evenwicht te verliezen wanneer hij geplaagd wordt door de wind en ook zijn reisspulletjes raakt hij kwijt. Gelukkig zijn er hulpvaardige dieren die hem helpen. Uiteindelijk klaart de hemel letterlijk én figuurlijk op en kan Leon van de rust genieten. De volgende dag vat zijn vrouw de klim ook aan …
Als je weet dat Ingrid Godon haar boek heeft opgedragen aan haar recent overleden echtgenoot, dan bekijk je dit langwerpig uitgevoerde prentenboek met andere ogen. De in hoofdzakelijk sobere bruin- en grijstinten uitgevoerde tekeningen brengen dan een verhaal over afscheid en loslaten, maar tegelijkertijd is het een verhaal over gedragen worden door liefde, vriendschap en helpende handen.
Uiteraard zal het grotemensenthema de jonge lezer ontgaan, maar ook dan blijft er een ontroerend, ingetogen verteld én geïllustreerd verhaal te ontdekken. Je kunt erin vinden dat doorzettingsvermogen loont, dat je nooit de moed mag opgeven en dat er altijd iemand is die je wilt helpen. Daarnaast beleef je als lezer ook plezier aan de kleine details, zoals de huisnummers op de nestkastjes en het vogelnestje dat te huur staat wegens vertrek naar het zuiden. Heel amusant.
Een prentenboek dat meer inhoud heeft dan je op het eerste zicht zou zeggen. Koesteren, dit verhaal!
Hide text