Succesvol schilder Pieter Rademaker, vertegenwoordiger van de grootstedelijke witte culturele elite en de hoofdpersoon van Kader Abdolahs Op zoek naar Ramona, wil zijn dochter Ramona opvoeden tot een vrije, creatieve geest die studeert aan de kunstacademie. Zij moet dus min of meer zijn spiegelbeeld worden, maar dan een tandje beter, want opgevoed zonder de klappen die zijn moeder te verduren kreeg en die op zijn netvlies gebrand staan. Maar Ramona leeft in een andere wereld dan hij. Op de middelbare school komt ze in aanraking met Marokkaanse en Turkse medeleerlingen en alles wat van ver komt, trekt haar aan. Ze krijgt een relatie met een Marokkaanse loverboy die ­handelt in drugs: ze is verloren voor de kunst. ­Ramona raakt uit het zicht van haar vader en in de ban van een radicale imam die haar klaarstoomt als IS-bruid. Welkom in de grote stad!

Met Op zoek naar Ramona laat Abdolah zich kennen als een bestsellerschrijver die geen levende mensen op papier krijgt en grossiert in clichés. Pieter Rademakers is op het eerste gezicht een interessant personage, maar hij wordt potsierlijk als blijkt dat zijn muzieksmaak in de jaren zeventig is blijven steken, zijn succesvolle schilderijen tot het kubisme behoren (een kunststroming die honderd jaar geleden al ter ziele was gegaan), en zijn exposities in het Rijksmuseum plaatsvinden (een museum dat geen hedendaagse kunstenaars tentoonstelt). Rademakers woont in Amsterdam maar is nog nooit in de 'probleemwijk' Amsterdam-West geweest en realiseert zich plots, achter zijn flesje bier, 'dat hij midden in het proces van die veranderingen stond'. Zou Kader Abdolah in de af­gelopen decennia weleens in Amsterdam zijn geweest, vraag je je af.

Wat wel aardig is, is dat Pieter zich in de zoektocht naar zijn dochter hecht aan een paar mensen die hij anders nooit ontmoet zou hebben: de Ethiopische illegale vluchteling en kunstenaar Isayas, die Pieter leert dat hij ­stoere, mannelijke taal moet gebruiken om Ramona terug te eisen, en het Turkse meisje Ayse, die Pieters schildermodel en minnares zal worden. Verandert Pieter daardoor zelf ook? Nee, hij wordt vooral uitgedaagd 'man' te zijn en een nog grotere oetlul te worden dan hij al was.

Abdolah weet hoe het werkt als hij schrijft dat negentiende-eeuwse Franse en Britse schilders slechts 'het beeld dat westerse mannen van oosterse vrouwen hadden' portretteerden in hun schilderijen van hamams. Het vreemde is dat hij precies hetzelfde doet als die verfoeide mannen. Zijn goede bedoelingen om 'de essentie van deze tijd' en 'een pleidooi voor de kracht en de schoonheid van een veranderend Nederland' te schetsen zijn niets meer dan een stap terug in de tijd. Vrouwen en meisjes zijn in Op zoek naar Ramona slechts iemands vrouw, moeder of dochter en moeten door mannen beschermd worden, of ze nou Turks, Marokkaans of Nederlands zijn. Tussen Ayses werk als prostituee door vindt ze niets fijner dan het huis van Pieter schrobben en eten voor hem maken. Als ze kookt noemt ­Abdolah haar 'een waardige vrouw onder deze twee kunstenaars'. Pieter ziet Ayse tot zijn ­eigen verbazing als 'meer dan een vrouw. Hij zag haar eerder als mens'. Nee maar! Ayse komt zo geen stap verder dan Eliza Doolittle, het bloemenmeisje dat door een man tot dame wordt gekneed in My fair lady (1964).

Pieter beseft dat hij 'altijd een meisje als Ayse had gewild' als hij 'troostend haar jonge borsten kuste terwijl ze hem omarmde en zachtjes huilde'. Zij verzet zich 'lachend' terwijl hij haar op haar rug op bed duwt en haar 'als een beest vasthield en haar op haar blote schouders, haar hals, haar borsten kuste.' Gewillig geeft ze zich over. Dat is volgens het motto van dit boek, waar de schrijver zélf aan het woord is, ook het lot van Ramona: 'Ze is het licht van mijn leven. Ramona is nu bij mij. Ze is veilig en gelukkig, dat heeft ze me zojuist verteld.' Maar veilig is ze niet, want Abdolah weet vast dat 'het licht van mijn leven' de ­fluisterwoordjes zijn van pedofiel Humbert Humbert over Lolita. Een meisje van de leeftijd van je dochter onderwerpen, dat heet dus in Abdolahs universum 'liefde'.

 Prometheus, 336 blz, 22,50 € (e-boek 13,99 €).

In Kader Abdolahs nieuwe roman Op zoek naar Ramona zetten dit soort zinnen de toon: 'Het luchtte op; Jannie had dit al veel eerder willen zeggen.' 'Ramona pakte haar tas, stond op en ging ervandoor.' Het is een stijl die aansluit bij een traditie die doorgaat voor typisch Nederlands: die van de korte zinnen en het directe, onopgesmukte woordgebruik. Maar Abdolah rekt deze traditie ook een beetje op door formuleringen te gebruiken die aan duidelijkheid niets te wensen over laten, maar net iets afwijken van de taalnormen. Zo schrijft hij bijvoorbeeld: 'Ze (...) verzonk in haar gedachten.' En ook: 'Ik ruil deze rust met niets anders.'

Abdolahs sobere, heldere stijl geeft extra glans aan dit soort zinnen en dat geldt ook voor de passages waar je om moet grinniken. Nederlanders, zo schrijft hij aanschouwelijk, 'worden alleen maar langer, en ze zetten het zadel van hun fietsen nog hoger, verder gebeurt er niets.' En deze mag er ook wezen: 'Pieter ging verbolgen aan de eettafel zitten; hij had nooit geweten dat zijn huis een richting naar Mekka had.'

Het onderwerp van Op zoek naar Ramona doet eveneens vertrouwd aan. Een witte man van middelbare leeftijd wiens hoofd op hol wordt gebracht door een Turkse vriendin van zijn dochter, dat doet aan Grunberg denken (Tirza; De asielzoeker). Maar ook hier neemt Abdolah een eigen afslag. In tegenstelling tot Grunberg laat Abdolah het leven van zijn middelbare witte man - die Pieter Rademaker heet, in Amsterdam woont en kunstschilder is - niet ontsporen.

Aanvankelijk lijkt het daar wel op. Rademakers leven zit in het slop. Er komt geen werk meer uit zijn handen waarover hij tevreden is, zijn vrouw is vertrokken, in nieuwe relaties heeft hij niet zo'n zin, echte vrienden heeft hij niet en op zijn dochter Ramona krijgt hij geen vat. Maar dat verandert allemaal wanneer Ramona thuiskomt met Ayşe, een vriendin van Turkse komaf. Want Pieter ontdekt dat Amsterdam meer is dan de witte elitaire bubbel waarin hij rondjes draait en dat komt zijn creativiteit zeer ten goede. In Isayas, een Ethiopische kunstenaar die illegaal in Nederland woont, vindt hij een ware vriend. En, hoe kan het ook anders, hij krijgt iets met Ayşe, en dat pakt beter uit dan je zou verwachten.

Niet dat dit allemaal vanzelf gaat. Zo krijgt Rademaker een aframmeling van jewelste in een flatgebouw in Amsterdam-West dat bekendstaat als 'een deelstaat van Turkije'. En hij blijft lang in onzekerheid over Ayşe. Wie is zij eigenlijk? Ook maakt hij zich grote zorgen over zijn dochter Ramona, die zwanger raakt van een Marokkaanse drugsdealer en zich daarna nog verder in de nesten lijkt te werken. Zelf ziet ze dat niet zo. Onder Marokkanen is het een stuk aangenamer vertoeven: 'Ze hebben kleine huizen, maar er gebeurt altijd van alles. Het leven is zo aanwezig, met problemen, met gebreken, met lekker eten, met gebeden (...). Wij missen iets van het leven (...). We denken dat we meer weten en beter zijn, maar dat is niet zo.'

Het heeft er alles van weg dat Ramona een IS-bruid is geworden, maar deze donkere wolk wordt bijna weggemoffeld door Abdolah. Overheersend in zijn roman is het idee dat multiculturele kruisbestuiving goed is voor mens en samenleving. Want niet alleen Pieters leven maar ook dat van Ayşe maakt een fijne doorstart: ze voelt zich helemaal op haar plaats aan Pieters zijde en in het verzorgingshuis voor Marokkanen waar ze komt te werken. En Isayas? Die gaat, gerijpt en wel dankzij zijn Nederlandse jaren, terug naar Ethiopië.

We wensen hem en Pieter en Ayşe en ook Ramona veel geluk. Wijsheid is niet nodig, daarvan hebben ze inmiddels genoeg opgedaan in de loop van deze met een roze bril geschreven roman.

Prometheus; 356 pagina's; € 22,50.