Besprekingen
Méér dan een grote Brexitroman
In wervelend proza schrijft Ali Smith over kunst en liefde, en over de betekenis van tijd en geschiedenis.
Het was de slechtste der tijden, het was de slechtste der tijden', aldus de beginzin van Ali Smiths formidabele roman Herfst (Autumn). Veel lezers zullen de knipoog herkennen naar de opening van A Tale of Two Cities, Charles Dickens' roman die zich afspeelt ten tijde van de Franse Revolutie: 'It was the best of times, it was the worst of times'.
Dickens is een van de schrijvers naar wie impliciet of expliciet wordt verwezen in dit erudiete maar ook speelse, serieuze maar ook humoristische boek. De rode draad van Herfst wordt gevormd door de vriendschap tussen Elisabeth Demand en Daniel Gluck.
Als de roman begint, is Elisabeth, 32, junior docent kunstgeschiedenis aan een universiteit in Londen zonder vaste aanstelling. 'Je droom uitgekomen, zegt haar moeder, en dat is zo, als haar droom was dat ze geen baanzekerheid zou hebben en dat bijna alles te duur is en dat ze nog steeds in dezelfde huurflat woont als toen ze meer dan tien jaar geleden nog studeerde.'
Op h…Lees verder
Liefde in tijden van brexit
BOEKENBAL
`Het was de slechtste der tijden, het was de slechtste der tijden.' Met die pessimistische herinterpretatie van de openingszin van Charles Dickens' `A Tale of Two Cities' start `Herfst', het eerste deel van het geplande kwartet `seizoensromans' waarmee Ali Smith onze tijd, de kunstgeschiedenis, de liefde en de lamentabele staat van de staat wil onderzoeken. Aan de overzijde van het Kanaal behoeft Ali Smith allang geen introductie meer. Daar wordt de schrijfster door collega's met enige regelmaat als Nobelprijskandidaat getipt en hoeft ze maar pen op papier te zetten om genomineerd te worden voor zowat elke belangrijke literaire prijs. In het Nederlandse taalgebied heeft de 55-jarige Schotse zelfs geen eigen Wikipedia-pagina. Als daar met de publicatie van dit ontroerende kleinood geen verandering in komt, zal de virtuoze stiliste wellicht ook de komende seizoenen een geheimtip blijven. `Herfst' wordt de eerste volwaardige brexitroman genoemd, maar dat is zoiets als `Moby-Dick' de e…Lees verder
Vallend blad
De eerste brexitroman? Niet echt. En toch weer wel. Niets is zwart-wit in het sprookjesachtige en tegelijk bloednuchtere Herfst van de Schotse topauteur Ali Smith. Subtiliteit als literair tegengif voor een schreeuwzieke maatschappij.
De kleine Elisabeth gaat wandelen met haar mysterieuze buurman Daniel Gluck. Hij laat haar de wereld zien, de dieren in de wolken. Samen verzinnen ze verhalen en hij toont haar verzonnen beelden. Haar moeder vindt het maar niks, zo’n oude man die optrekt met een klein meisje. Wat bedoelt Elisabeth met ‘hij laat me beelden zien’? Toch geen vieze prentjes? Tegelijk is ze niet te beroerd om meneer Gluck als babysit in te schakelen wanneer ze enkele uren naar een rendez-voushotel verdwijnt.
De grote Elisabeth zit aan meneer Glucks ziekenhuisbed en leest hem voor. Hij ligt niet in coma, hij slaapt, als een honderdjarige prins. Om dichter bij haar platonische geliefde te zijn – al haar relaties liepen stuk omdat haar hart al verpand was – is ze weer bij haar moeder ingetrokken. Buiten woedt de brexit: het land is verdeeld, een politicus werd neergeschoten, er verschijnen racistische slogans op huizen van buitenlanders en rond een stuk gemeenschapsgron…Lees verder
Ontheemd in de 21ste eeuw
Je zou 'Herfst' van de Schotse schrijfster Ali Smith (1962) een ode aan de Sixties kunnen noemen. De 29-jarige kunsthistorica Elisabeth Demand is gefascineerd door de tijd van Christine Keeler (de vamp uit het indertijd spraakmakende Profumo-schandaal uit het annus mirabilis 1963) en Pauline Body, de Engelse Pop-Art-kunstenares uit de tijd dat hippies en popmuziek nog fris en jong waren. Terwijl zij zich een weg baant in onze eigen fantasieloze tijd ligt haar oude, honderdeneenjarige vriend, voormalig liedjesschrijver Daniel Gluck in het verzorgingstehuis. Nee, dood gaat-ie niet maar hij ligt in een soort trance op weg naar het einde te dromen en te hallucineren. Oud en jong, meester en leerling, ze zijn beiden ontheemd in de 21e eeuw.
Het zijn deze droomachtige fantasieën van de leuke, spontane, nog niet door technologie en efficiency bezoedelde jaren zestig die Elisabeth inzet tegen onze door bureaucratie en stiptheid beheerst…Lees verder